Ôi lạy Chúa! Ta đã nói gì thế này? Miệng lưỡi rủi xui!

William Congreve
Love for Love

“Ái tình là một ảo vọng,” Michael Fancourt lên tiếng trên màn hình TV. “Một ảo vọng, một bóng ma, một sự huyễn hoặc.”

Robin ngồi giữa Matthew và mẹ trên chiếc ghế sofa bạc màu đã võng cả xuống. Con chó Labrador màu sô-cô-la nằm dưới nền nhà ngay trước lò sưởi, uể oải ngoắc đuôi trên thảm trong giấc ngủ. Sau hai đêm hầu như không ngủ được và những ngày đầy lo lắng, cảm xúc bất ngờ, Robin buồn ngủ díp mắt, nhưng cô vẫn cố tập trung nghe Michael Fancourt nói gì. Bên cạnh cô bà Ellacott đang mở sẵn vở và viết trên đùi, khấp khởi hi vọng rằng Fancourt sẽ nhả ra vài lời hay ý đẹp để giúp bà làm bài luận về kịch tác gia Webster.

“Nhưng chắc là…” người phỏng vấn mở lời, Fancourt át giọng cắt luôn.

“Chúng ta không yêu nhau, chúng ta chỉ yêu ‘cái ý niệm’ về nhau thôi. Hầu như chẳng ai hiểu được điều đó, hay đủ sức nghiền ngẫm nó. Con người có niềm tin mù quáng vào sức mạnh bịa đặt của chính mình. Mọi thứ tình ái trên đời, suy cho cùng, cũng chỉ là ái kỷ.”

Ông Ellacott đã ngủ gật, đầu ngả ra ghế gần lò sưởi, cạnh nơi chú chó đang ngủ. Ông khẽ ngáy pho pho, kính trễ xuống mũi. Ba cậu em trai của Robin đã sè sẹ chuồn khỏi nhà. Hôm đó tối thứ Bảy, bạn bè các cậu đang ngồi đợi ở quán Bay Horse ngoài quảng trường. Jon về nhà từ trường đại học để dự đám tang, nhưng thấy không cần nể nang ông anh rể tương lai đến nỗi phải nhịn vài vại bia Black Sleep với hai anh trai. Hẳn giờ này các cậu đang rề rà bên mấy chiếc bàn đồng mặt rỗ cạnh lò sưởi ngoài quán.

Robin ngờ rằng Matthew cũng muốn đi theo các em cô nhưng tự thấy làm vậy hơi khó coi. Giờ đây anh phải chịu cảnh ngồi nhà, xem chương trình văn học nghệ thuật mà nếu ở nhà riêng anh đã tắt phứa từ lâu. Nếu ở căn hộ của hai người, Matthew hẳn đã chuyển kênh mà không thèm hỏi ý cô, cho rằng chẳng việc gì mà cô lại đi quan tâm xem cái lão già bố đời, mặt mày sưng sỉa kia nói gì. Robin nghĩ thầm Michael Fancourt đúng là người khó ưa. Kiểu cong môi và nhướng mày định sẵn của ông ta cho thấy một người lúc nào cũng nghĩ mình hơn người. Biên tập viên nhà đài, vốn cũng là một người nổi tiếng trông hơi hồi hộp.

“Và đó cũng là chủ đề của tác phẩm mới…?”

“Một trong những chủ đề, đúng vậy. Khi nhận ra mình đã tưởng tượng ra người vợ, thay vì tự trách mình ngốc dại, nhân vật chính lại muốn trừng phạt người đàn bà bằng xương bằng thịt mà anh ta cho là đã bịp mình. Khao khát trả thù của anh ta chính là động lực thúc đẩy diễn biến câu chuyện.”

“A ha,” mẹ của Robin khẽ reo lên, cầm lấy cây viết.

“Nhiều người trong chúng ta, có lẽ là phần lớn,” người nhà đài nói, “cho rằng tình yêu là lý tưởng làm tâm hồn ta trở nên thuần khiết, là nguồn gốc của lòng vị tha chứ không phải…”

“Chỉ là tự dối mình,” Fancourt đáp. “Chúng ta là loài vật hữu nhũ, cần tình dục, cần bầu bạn. Chúng ta tìm đến gia đình để có một nơi chốn ẩn náu, để sinh tồn và duy trì nòi giống. Chúng ta chọn ra kẻ gọi là người yêu vì những lý do trần trụi nhất – nhân vật chính của tôi thích phụ nữ có thân hình quả lê, tôi nghĩ, chẳng cần giải thích gì thêm. Người yêu mà ta chọn có nụ cười, có mùi hương giống như người cha người mẹ đã cưu mang ta thời thơ ấu. Tất cả những thứ còn lại đều là huyễn hoặc, đều do ta tự nghĩ ra…”

“Tình bạn…” người nhà đài lại bắt đầu, có phần chịu hết nổi.

“Nếu tôi có thể làm tình với bất kỳ người bạn nam giới nào của mình, hẳn tôi đã có một cuộc sống hạnh phúc hơn, làm được nhiều việc hơn,” Fancourt nói. “Không may là, tôi đã được lập trình để khao khát nữ dạng, mặc dù có vô ích đến đâu. Vậy là tôi tự chọn cho mình một người hay ho, đáp ứng nhu cầu, ham muốn của tôi tốt hơn một người khác. Tôi là một sinh vật có trí tưởng tượng, tiến hóa ở mức cao, phức tạp, đến nỗi thấy cần phải biện giải cho một lựa chọn vốn đã dựa trên những lý do trần trụi nhất. Đây chính là sự thật mà chúng ta đã chôn giấu dưới mớ văn chương tán tỉnh ngớ ngẩn hàng ngàn năm qua.”

Robin tự hỏi chẳng hiểu vợ của Fancourt (cô nhớ là ông này có vợ) sẽ nghĩ gì nếu xem phỏng vấn này. Bên cạnh cô, bà Ellacott vừa viết mấy chữ xuống cuốn tập.

“Ổng hết nói chuyện trả thù rồi,” Robin lẩm bẩm.

Mẹ Robin đưa cô xem cuốn tập. Trên đó bà viết: Cái thứ đàn ông thúi. Robin cười khúc khích.

Cạnh cô Matthew chồm người đọc tờ Daily Express mà Jonathan vứt lại trên ghế. Anh lật hết ba trang đầu, nơi có tên của Strike rải rác trong bài báo về Owen Quine, rồi bắt đầu đọc bài nói về một chuỗi cửa hàng trên phố đã cấm phát các bài hát Giáng Sinh của Cliff Richard.

“Ông đã từng bị phê phán,” người phỏng vấn can đảm tiếp, “về cách ông mô tả phụ nữ, mà cụ thể là…”

“Ngay lúc này đây dường như tôi đã nghe bên tai tiếng cánh phê bình rột roạt chộp sẵn giấy bút, thật chẳng khác gì gián bò,” Fancourt nói, môi cong lên như thoáng cười. “Tôi chẳng quan tâm giới phê bình nói gì về tôi hay về tác phẩm của tôi cả.”

Matthew lật một trang báo. Robin liếc ngang, thấy có ảnh của chiếc xe bồn bị gập đầu, chiếc Honda-Civic lật ngược và chiếc Mercedes nhăm nhúm.

“Suýt nữa thì tụi em kẹt luôn trong đó!”

“Gì kia?” Matthew nói.

Robin đã mở miệng mà không suy nghĩ. Đầu óc cô tê dại.

“Cái này trên xa lộ M4,” Matthew nói, thoáng cười Robin ngớ ngẩn, tự dưng lại nghĩ mình ở đó, chẳng lẽ không nhận ra xa lộ nào sao.

“À, à, đúng rồi,” Robin nói, giả vờ đưa mắt lại sát dòng chữ dưới bức ảnh.

Nhưng giờ đây Matthew đã nhướng mày, ngờ ngợ hiểu ra.

“Em suýt bị tai nạn xe hôm qua sao?”

Anh hạ giọng hết mức để không phiền bà Ellacott đang chăm chú nghe phỏng vấn. Quãng thời gian do dự lặng điếng. Cuối cùng cô quyết định.

“Vâng. Em không muốn làm anh lo lắng thôi.”

Anh nhìn cô chằm chằm. Robin nghe tiếng mẹ cô đang sột soạt viết thêm.

“Là tai nạn này à?” anh hỏi, chỉ vào bức hình, cô đành gật đầu. “Tại sao em lại ở trên xa lộ M4?”

“Em phải lái xe chở Cormoran đi phỏng vấn.”

“Tôi nghĩ đến phụ nữ…” tiếng người phỏng vấn lại cố gắng chen vào trên tivi, “quan điểm của ông về phụ nữ…”

“Phỏng vấn ở chỗ quái quỷ nào vậy?”

“Ở Devon,” Robin đáp.

“Devon?”

“Ảnh bị trặc chân, không tự lái tới đó được.”

“Vậy là em chở thằng chả tới Devon?”

“Đúng thế, Matt, em chở…”

“Vì vậy mà hôm qua em không lên trước được? Để mà đi chở…”

“Matt, đương nhiên không phải vậy.”

Anh hất tờ báo xuống, đứng dậy bước ra khỏi phòng.

Robin thấy choáng váng. Cô nhìn ra cửa, Matthew đã không đóng sầm cửa, nhưng đủ mạnh tay khiến ba cô trở mình, lẩm bẩm trong giấc ngủ còn con chó Labrador thì choàng tỉnh.

“Kệ nó,” mẹ cô khuyên, mắt vẫn dán vào màn hình.

Robin quay sang mẹ, tuyệt vọng.

“Cormoran phải đi Devon, ảnh không thể lái xe với một chân được…”

“Đâu cần giải thích với tui.” bà Ellacott nói.

“Nhưng giờ anh Matt nghĩ là con nói dối ảnh chuyện không lên sớm được.”

“Đúng vậy không?” mẹ cô hỏi, mắt vẫn dán vào Fancourt trên màn hình, rồi mắng con chó. “Nằm xuống, Rowntree. Chồm lên vậy làm sao tao coi tivi.”

“Nếu mua vé hạng nhất con vẫn có thể lên từ hôm qua được,” Robin thành thật. Con chó Labrador ngáp, duỗi dài rồi cuộn mình trên tấm thảm trước lò sưởi. “Nhưng mà con đã mua vé tàu giường nằm rồi.”

“Matt cứ càm ràm là nếu làm công việc nhân sự con đã kiếm được nhiều tiền hơn,” mẹ cô nói, mắt vẫn nhìn tivi. “Cứ tưởng tiết kiệm vậy mới hợp ý nó chứ. Giờ nín, để mẹ còn nghe ổng nói chuyện văn chương trả thù.”

Người phỏng vấn đang cố lựa lời, hỏi tiếp một câu.

“Nhưng với chủ đề phụ nữ, không phải lúc nào ông cũng… hợp lòng người thời nay… ông thường đi ngược lại dư luận… ở đây tôi nghĩ đến một nhận xét của ông, rằng các nhà văn nữ…”

“’Lại’ nữa sao?” Fancourt nói, đập tay xuống đầu gối (anh chàng kia như giật nảy mình lên). “Tôi đã nói rằng những nhà văn nữ vĩ đại nhất, dường như không hề có ngoại lệ nào, đều không có con cái. Một sự thật. Và tôi còn nói rằng phụ nữ nói chung, vì luôn có cái khao khát bản năng làm mẹ, nên không có khả năng tập trung toàn tâm toàn ý cần có trong sáng tạo văn chương, văn chương ‘đích thực’ ấy. Tôi không thèm đính chính một lời. ‘Sự thật’ là vậy.”

Robin vặn vẹo chiếc nhẫn đính hôn trên ngón tay, vừa muốn chạy theo Matt, thuyết phục anh rằng cô chẳng làm gì sai, vừa thấy giận dữ, nghĩ mắc gì mình phải thanh minh. Lúc nào công việc của anh cũng là ưu tiên hàng đầu; anh chưa bao giờ xin lỗi vì về nhà muộn, vì phải đi qua tận phía bên kia London, mãi đến tám giờ tối mới về đến nhà…

“Thực ra tôi định nói,” anh chàng phỏng vấn vội vã lên tiếng, ráng cười làm thân, “rằng tác phẩm này có lẽ sẽ khiến các nhà phê bình đó phải gượm lại. Tôi nghĩ nhân vật nữ trung tâm được xử lý theo hướng đầy thấu cảm. Đương nhiên,” anh ta liếc xuống sổ ghi rồi ngước lên trở lại; Robin thấy rõ anh ta đang run rẩy – “hẳn người ta sẽ nghĩ đến… từ vụ tự tử của nhân vật nữ trẻ tuổi trong truyện… tôi nghĩ hẳn ông cũng đoán trước… rằng…”

“Bọn ngớ ngẩn sẽ cho là tôi viết tự truyện về vụ tự tử của người vợ đầu tiên của mình?”

“Thì hẳn là… hẳn là người ta sẽ băn khoăn…”

“Vậy để tôi nói ra điều này,” Fancourt đáp, rồi dừng lại.

Hai người đang ngồi bên một cửa sổ cao, nhìn ra bãi cỏ ngập nắng gió. Robin chợt tự hỏi không biết chương trình này được ghi hình khi nào – rõ là trước đợt tuyết… nhưng Matthew vẫn chiếm lấy tâm trí cô. Cô phải đi tìm anh, vậy mà vẫn ngồi lì ở sofa.

“Khi Eff… Ellie chết,” Fancourt bắt đầu, “khi cô ấy chết…”

Máy quay vội vàng chỉnh cận mặt Fancourt, lộ liễu thấy mà thương. Những đường chân chim nơi khóe mắt ông ta như sâu hơn khi ông ta nhắm mắt; một bàn tay vuông đưa lên che mặt.

Dường như Michael Fancourt đang khóc.

“Vậy mà bày đặt ái tình là ảo vọng, là bóng ma,” bà Ellacott thở dài, búng cây viết xuống. “Không ăn thua gì cả. Michael ơi là Michael, nói tiếp chuyện máu me ruột riếc đi chứ. Chán chưa.”

Không thể ngồi im được, Robin đứng dậy tiến về phía phòng khách. Hoàn cảnh lúc này đâu giống ngày thường. Mẹ của Matthew vừa được chôn cất. Cô phải xuống nước xin lỗi, phải làm hòa thôi.